▂▃▄▅▆▇█ＡＢＵＮƏ ＯＬＵＮ! █▇▆▅▄▃▂
▬▬▬▬▬▬▬▬▬ஜ۩۞۩ஜ▬▬▬▬▬▬▬▬▬
Azərbaycan dilinin Orfoqrafiya Normaları - 6. Mürəkkəb sözlərin yazılışı
6.1. Aşağıdakı hallarda sözlər bitişik yazılır:
6.1.1. bir vurğu ilə deyilən müxtəlifmənalı sözlər: arabir,
balacaboy, beşillik, beşmərtəbəli, bugünkü, dilucu, əmioğlu, bacıoğlu, xalaoğlu, gülərüz, günəbaxan, hərgecəki, köhnəfikirli,
qalxanabənzər, qanunvericilik, qarasaçlı, qurultayqabağı,
müxtəliftərəfli, özbaşınalıq, soyuqqanlı, ucdantutma, ümumbəşəri,
yenifikirli və s.;
6.1.2. eyni feil kökünün təkrarı və a, ə, ha bitişdiriciləri
vasitəsilə yaranan mürəkkəb isimlər: qaçaqaç, kəsəkəs, gəlhagəl,
tutatut, vurhavur və s.;
Qeyd. Sözün kökü kar samitlə bitdikdə, ahəng qanununa görə
a, ə, cingiltili samitlə bitdikdə isə ha bitişdiricisi yazılır. Gethaget sözü
istisnadır.
6.1.3. eyni sözün təkrarı və ba, bə bitişdiriciləri vasitəsilə
yaranan mürəkkəb zərflər: addımbaaddım, aybaay, günbəgün, ilbəil
və s.
6.2. Tərkibində aero-, aqro-, audio-, avia-, avto-, ekzo-,
endo-, elektro-, foto-, makro-, mikro-, mini-, mono-, multi-,
nano-, neo-, oksi-, oliqo-, paleo-, para-, post-, proto-, psevdo-,
psixo-, stereo-, super-, tele-, termo-, trans-, ultra-, ümummorfemləri olan mürəkkəb sözlər bitişik yazılır: aeroklub,
aqromüxtəliflik, audioəlaqə, aviasalon, avtopark, endoplazma,
mikrocərrahiyyə, elektromaqnit, fotoçəkiliş, miniavtobus,
monopredikativ, monokristal, multimilyonçu, nanotexnologiya,
nanohissəcik, neofaşizm, neorealizm, oksitetrasiklin, oliqofreniya,
paleoxəritə, paramaqnetizm, postsovet, psixonevroloji,
postmodernizm, prototürk, stereotəsvir, superdövlət, supermarket,
teletamaşa, termoaçar, transmilli, ultrasəs, ümumbəşəri və s.
Qeyd. Bu morfemlərin bəziləri xüsusi isimlərə qoşulduqda,
defislə yazılır: trans-Asiya, trans-Avropa, trans-Avrasiya, transQafqaz, paleo-Azərbaycan, proto-Azərbaycan, ümum-Azərbaycan,
ümum-Avropa və s.
6.3. Tərkibindəki sözlərin səciyyəsindən asılı olaraq aşağıdakı
mürəkkəb sözlər defislə yazılır:
6.3.1. qoşa sözlər: adda-budda, aşıq-aşıq, az-maz, dedi-qodu,
əzik-üzük, həlləm-qəlləm, kağız-kuğuz, qara-qura, qonaq-qara, sürsümük və s.;
6.3.2. tərkibində art-, eks-, əks-, kontr-, qeyri-, ober-, veb-,
vitse- morfemləri olan mürəkkəb sözlər: art-obyekt, eksprezident, əks-səda, kontr-admiral, qeyri-adi, qeyri-iradi, oberleytenant, veb-dizayner, veb-səhifə, vitse-admiral;
6.3.3. izafət birləşmələri: həddi-büluğ, külli-aləm, külli-ixtiyar,
nöqteyi-nəzər, tərcümeyi-hal, tərzi-hərəkət və s.;
6.3.4. mürəkkəb coğrafi sözlər: cənub-qərb, şərq-qərb, şimalşərq və s.;
6.3.5. tərkibində mənaca bir-birinə yaxın və ya əks anlayışları
bildirən sözlər: ab-hava, adlı-sanlı, ağıllı-kamallı, az-çox, baş-ayaq,
dərə-təpə, dinməz-söyləməz, elə-belə, gec-tez, iki-üç, naz-qəmzə,
nəvə-nəticə, ölüm-itim, pis-yaxşı, söz-söhbət, təhvil-təslim, ucsuzbucaqsız və s.;
6.3.6. ölçü vahidlərini bildirən isimlər: kiloelektron-volt, kilovatsaat, qram-kalori və s.;
6.3.7. birinci tərəfi sifətin dərəcə əlaməti kimi işlənən açıq və
tünd sözlərinin, eləcə də müəyyən məna çaları bildirən ala sözünün
iştirakı ilə yaranan mürəkkəb sifətlər: açıq-sarı, tünd-göy, ala-seyrək
və s.
Qeyd. Tərkibində təhər morfemi olan sifətlər istisnadır: bu cür
sözlər bitişik yazılır: göytəhər, sarıtəhər və s.
Musiqi: Musik Von Melodies 4:59 Mylar Melodies Rəqs & Elektron | Xoşbəxt
